काठमाडौँ- चिनियाँ वैज्ञानिकहरूले सन्‌ २०२० अभियानबाट फिर्ता ल्याइएको चन्द्रमाको माटो प्रयोग गरेर ठूलो मात्रामा पानी उत्पादन गर्ने ‘नयाँ तरिका’ पत्ता लगाएका छन् ।

सन्‌ २०२० मा चीनको चाङ अ ५ मिसनले चन्द्रमाबाट माटोको नमूना ल्याउन सफल भएको थियो । ४४ वर्षमा पहिलो पटक चन्द्रमाबाट यस्तो नमूना ल्याइएको थियो । चाइनिज एकेडेमी अफ साइन्सेसका अन्वेषकहरूले ‘चन्द्र माटो’मा ठूलो मात्रामा हाइड्रोजन हुने, जसले अत्यधिक उच्च तापक्रममा अन्य तत्वहरूसँग प्रतिक्रिया गरेर पानीको भाप बनाउने पत्ता लगाएका छन् ।

चीनको मिडिया सीसीटीभीले आफ्नो रिपोर्टमा भनेको छ ‘तीन वर्षको गहन अनुसन्धान र बारम्बार पुष्टि भएपछि चन्द्रमाको माटो प्रयोग गरेर पानी बनाउने नयाँ तरिका पत्ता लागेको छ, जुन भविष्यमा चन्द्रमाको वैज्ञानिक अनुसन्धान केन्द्र र अन्तरिक्ष स्टेशनको निर्माणका लागि उपयोगी हुनेछ ।’

सीसीटीभीका अनुसार चिनियाँ वैज्ञानिकहरूले आफूले पत्ता लगाएको नयाँ विधि प्रयोग गरेर एक टन चन्द्रमाको माटोबाट करिब ५१-७६ केजी पानी बनाउन सकिन्छ, अर्थात् करिब १०० आधा लिटरको बोतल भर्न सकिन्छ वा पानीको लागि दैनिक आधारमा ५० जना व्यक्तिको आवश्यकता पूरा गर्न सकिन्छ ।

चीनको मिशनले चन्द्रमाको टाढाको भागबाट माटो र अन्य खनिजहरूको नमूना पृथ्वीमा ल्याइएको यो पहिलो पटक हो । चीनले आशा गरेको छ कि हाल र भविष्यका चन्द्र अभियानहरूले अन्तर्राष्ट्रिय चन्द्र अनुसन्धान स्टेशनको लागि जग बसाल्नेछ, जुन यो रसियासँग सह नेतृत्व गरिरहेको छ ।

चीनको अन्तरिक्ष एजेन्सीले सन्‌ २०३५ सम्ममा चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुवमा ‘बेस स्टेशन’ निर्माण गर्ने मिति तय गरेको छ र सन् २०४५ सम्ममा चन्द्रमाको परिक्रमा गर्ने अन्तरिक्ष स्टेशन थप्ने लक्ष्य राखेको छ । साथै दुवै देशले चन्द्रमामा आणविक उर्जा केन्द्र बनाउने योजनामा ​​पनि काम गरिरहेका छन् ।

चन्द्रमामा पानीको उपस्थिति मानिसलाई त्यहाँ स्थापित गर्न मात्र आवश्यक छैन । नासाले समेत चन्द्रमामा भेटिएको पानी हाइड्रोजन रकेट इन्धन बनाउन प्रयोग गर्न सकिने बताएको छ, जसले मंगल ग्रह र अन्य गन्तव्यहरूमा थप अन्तरिक्ष अन्वेषणको लागि इन्धन प्रदान गर्न सक्छ ।

अमेरिका र चीनबीच चन्द्रमाको स्रोत खोज्ने र निकाल्ने दौडको बीचमा यो खोज चन्द्रमामा स्थायी उपस्थितिको चीनको दशकौं पुरानो परियोजनाको लागि महत्त्वपूर्ण हुन सक्ने बताइएको छ ।